Momenten, portretten van ouderen met dementie

In 2011 en 2012 heb ik de ouderen van de dagvoorziening Smeetsland in Rotterdam leren kennen, hun verhalen opgetekend en hen gefotografeerd. Uit al het materiaal heb ik zeven mensen geselecteerd. Het resultaat is een expositie en een boek.
Hieronder de foto's en de citaten van de geportretteerden.

De expositie bevat 22 panelen van 40 x 40 cm en is te huur.
Het boek 'Momenten ... ' is nog beperkt leverbaar. Prijs € 15,00
Voor informatie: zie contactpagina.

Dementie.
Vader naar de dagvoorziening.

Wat gaat er in je om als de greep op je omgeving, op je leven minder wordt?
Kan iemand met dementie dat vertellen, ook als je niet meer op de vertrouwde manier kunt communiceren?
Wanneer dementie zijn armen om je schouders legt, ga je een eenzame weg.
Anderen zien niet wat jij ziet, wat je mist, wat je wilt zeggen en niet meer kunt.
Ongrijpbaarheid vangen in beelden.

'Maar zó ga ik niet op de foto!... Ik heb het verkeerd begrepen.
Ik wist niet dat het eh... Van veraf nemen hoor!
Ik vind het zo koud hier.

Nou, ik heb het liever niet. Het wordt vast niks.
Ik sta er altijd zo achterlijk op.
Ik kan niet mooi zijn ook, maar ik sta er altijd zo gespannen op.

Als ze niet mooi worden hoef ik ze niet hoor!
Ik vind het zo onnatuurlijk op de foto.

Ik vind het vreselijk op de foto, want je weet niet of het...
Nou stop maar, ik wil het liever wél betalen hoor.
Die huid is zo lelijk...

Ja, ik wil er bijna nooit op, ik sta er dan zo godsachterlijn op.
Maar het is waar, het is toch een soort minderwaardigheidsgevoel dat je hebt, gedeeltelijk.
Je denkt altijd zo gering over jezelf, vind ik. Tenminste ik wel.
Ik wist dat ik op de foto moest, ik had de fut die om mooie kleren aan te trekken.'

Riek van Driel

‘Ik heb in het café gewerkt ook, toen had je nog geen tv
en toen kwam de tv en bleven ze allemaal thuis!’

‘Ik heb altijd buiten gewerkt. De kraanbouw, altijd buiten.
Ik heb in het café gewerkt ook, toen had je nog geen tv
en toen kwam de tv en bleven ze allemaal thuis! Haha!
Nou, ik heb een goede tijd meegemaakt hoor. Ik was 17 jaar. Ja.
Ik heb een goeie tijd meegemaakt hoor.’

‘Ik heb in het café gewerkt ook, toen had je nog geen tv
en toen kwam de tv en bleven ze allemaal thuis!’

Rinus Kruidenier

‘Waar ik aan denk? Er zijn zoveel dingen waar je over kunt denken,
het zou feitelijk hier beslag op moeten hebben.
In feite om te zeggen waarom en waarover...
...het verandert niet...
...ik raak het niet kwijt... en voor je het weet ben je weg.

Voor mezelf moet ik doorgaan.
Ik kan wel gaan zitten kniezen thuis, dat doe ik niet.
Ik wil doorgaan met leuke dingen.
Nee ik ga niet zitten kniezen.

Aan de andere kant word ik er ook wel eens ziek van
“Opa hoe gaat het?”
Jaa, het gaat goed.

Ik heb ook wel eens dat ik nergens zin in heb.
Dan heb ik van die rare dingen af en toe, niet dat ik er bang van ben...
die gaan geloof ik vastzitten.
Het had jou ook kunnen overkomen, zulk soort dingen...
Dan moet ik uitkijken dat ik me niet te gek maak, me eigen niet druk maak ergens over.

Ik zeg dat niet tegen anderen
Iedereen hoeft het toch niet te weten?’

Piet Nieuwdorp

Ik laat een paar opnamen zien op het cameradisplay. Mevrouw Lauinger kijkt.

‘O,’ zegt ze. Ik weet niet of wij beiden het zelfde zien. Ik laat de foto’s even voor wat ze zijn en blijf op de grond naast haar zitten.
Ze wrijft en kneedt haar vingers en bekijkt haar handelingen met volle aandacht.
Ik leg mijn hand er bij, in de hare.
‘Wat een fijne warme handen heeft u,’ zegt ze.
‘Nou, niet zó warm, maar wel warm.’

‘Er zit nog wat eten in uw mondhoek. Zal ik het even wegvegen?’
Ze vindt het goed. Ik doe het heel zachtjes.
‘Het is maar een klein beetje hoor,’ zeg ik.
Ze pakt weer mijn handen en zegt dat ik mooie handen heb.
‘Nou’, sputter ik tegen, ‘niet echt elegant toch? Ú heeft mooie slanke handen.’ ‘O ja?’ zegt ze.
Zo zitten we. We kijken elkaar aan.

‘U bent een goed mens, u bent eerlijk,’ zegt ze.
Ze neigt haar hoofd tot dicht bij het mijne en zegt zachtjes: ‘Ik zie een traan in uw oog.’
‘U ziet een traan in mijn oog?’ vraag ik.
‘Ja,’ zegt ze.
‘Bedoelt u dat ik verdrietig ben?’
‘Ja,’ zegt ze.
‘Bent u ook een beetje verdrietig?’ vraag ik.
Ze knikt.
Nog steeds kijken we elkaar in de ogen.
Ik zie het ook in haar ogen.

Anneke Lauinger

‘...Ik heb nog een Rolleiflex. Ik fotografeer niet meer.
Nee, voor alles is een tijd.
Er is een tijd om overal eens mee te stoppen.
Ik heb wel heel wat afgefotografeerd, vooral als je zakelijk gereisd hebt over de wereld, dan heb je overal zo je herinneringen van meegenomen.
Maar dat gaat na je 65e over. De noodzaak, de grondslag waarvoor je het doet, die valt weg.
Zo wordt een mens oud en dan leeft hij van zijn herinneringen.

En dan het verlies van je gezinsleven, als je vrouw en je kinderen overlijden, daar kom je nooit overheen. Dat is raar, dat je je kind
overleeft.
Ja, dat is tegennatuurlijk he?
Het feit hoe het leven loopt...

Het is hier een goede sfeer, niemand valt elkaar af.
De mensen hier zijn allemaal erg attent en vriendelijk voor elkaar,
dat is heel bijzonder.’

Bastiaan Bevaart

‘Soms moet je er ook om kunnen lachen. En dat is maar goed ook.
Het is een ziekte, je kunt er echt niks aan doen.
Je krijgt zoveel op je bord en dat moet je allemaal maar verwerken.
Dat is toch heel wat, in al die jaren.
Ja, dan weet je toch nog wel veel, maar er gaat toch een hoop verloren.
In deze tijd kunnen wij ouderen niet zo gemakkelijk mee.
Het is gewoon een andere tijd. Er zijn zoveel technieken dat hadden wij vroeger helemaal niet. Die computers en zo, dat vind ik allemaal veel te moeilijk.
Ik weet niet wat dat is, de een is het gegeven en de ander niet, zeg ik dan.

Alles wat je hebt of wat je kunt, dat heb je gekregen. Daarom vul je elkaar aan.
Het wordt steeds gevulder hier in dat hoofd. Het is een hele brij.
Dan kan ik er niet uitkomen. Dan denk ik: hoe zit het nou ook al weer? Ik weet een heleboel dingen soms niet meer. Ik zit er echt niet
mee hoor. Nee, ik maak er geen probleem van.
Niet meer. Ik accepteer het nu helemaal.

Ik heb ook gehad dat ik er kwaad om werd omdat ik het niet meer begreep.
Ik begreep het niet.
Nu denk ik: als ik ergens iets heb neergelegd en het is weg: nou ja, dat zal dan wel.

Sinds dat ik op de “soos” ben, gaat het een stuk beter met me. Ik geniet ontzettend van de mensen daar.
Ik hou van het voorjaar. We gaan nu een heerlijke mooie tijd tegemoet, lekker in het zonnetje.
Ik voel me goed.

Soms is het net of het weg is.’

Gré van de Winckel

projecten

Momenten, portretten van ouderen met dementie